Орта ғасырда «мәдениет» сөзінен гөрі ғибадат сөзі көбірек қолданылып, христиан мәдениеті — ортағасырлық христиандық туындады. Ол көне антикалық мәдениеттің жетістіктерін сақтай отырып, сонымен қатар пұтқа табынушылықты теріске шығарды. Ол политеизмді монотеизмге, (көп құдайға сенушілікті бір құдайға табынушылыққа) заттар әлеміне деген құштарлықты, денелікті -адам рухына, гедонизмді (грек тілінде — рахат, ләззат, құшыр) -тақуалық (аскетизм) идеалдарына, танымды […]
Category: Культура
Антикалық кезеңдегі мәдениет туралы түсінік
Егер «мәдениет» сөзінің өзі туралы айтатын болсақ, ол негізінде латынның colere деген сөзінен бастау алады, ертедегі Римде «тыңайтқыш», «өсіру», «қолдаушы болу», «бас ию», «құрметтеу» сияқты мағыналардың жиынтық ұғымдарын бейнеледі. Әдетте оны белгілі бір сапалық мағынада қолданған. «Тыңайтқыштар арқылы өңдеу» сияқты ұғымдарды мәдениеттің нәтижесі ретінде қарастырған, осыдан «агромәдениет» ұғымы шықты. Алғаш рет әдебиетте «мәдениет» ұғымы Римнің […]
Мәдениеттанудың дамуы және қалыптасуы
Көптеген авторлар, мәдениеттану саласында еңбек жасаушылар, XVIII ғ. ағартушылары, мәдениетті «философия тарихының» негізгі ұғымдарына айналдырып, мәдениет теориясы ғылым ретінде адамзаттың рухани дамуының тарихы тұрғысында пайда болған деп тұжырымдайды.Мәдениет теориясының дамуындағы бірінші кезең шамамен осы уақыттары көрінді. Осы кезеңдері, мәдениеттануда күні бүгінге дейін әр түрде талқыланып келе жатқан мәселелер кешені, әсіресе: мәдениет дағдарысы, мәдениеттердің бірін-бірі жалғастырушылығы, […]
Мәдениеттанудың пәні және мақсаттары
Біздің мәдениет туралы білімдеріміз көптеген қайнар көздермен байланысты қалыптасады. Күнделікті өмірде мәдениет құбылыстары және көптеген объектілері жеке адамға өзінен-өзі таныс, түсінікті сияқты. Бірақ бұл, кез келген әрбір адам мәдениет құбылыстарын және олардың мағынасын, ондағы құндылықтарды соншалықты терең деңгейде біле алады деген сөз емес. Адам кәдімгі күнделікті сана түрғысында қала отырып көшпілік жағдайда, айнала қоршаған заттар […]
Қазақтардың егіншілікке байланысты әдет-ғұрыптары
Өткен заманда қазақ көшпенділерінің негізгі кәсібі мал өсіру (мал шаруашылығы) болды. Мал өнімдері өз кезегінде олардың басты тіршілік көзі болып, сол арқылы олар өздерін тағам өнімдері мен күнделікті тұрмыстық тұтынысқа қажетті заттармен қамтамасыз етіп отырды. Сонымен қатар қазақтардың тағамында көне уақыттардан бері белгілі бір мөлшерде өсімдік тағамдары, яғни үн, талқан, жарма орын алды. Жалпы тағам […]
Қазақтардың мал шаруашылығына байланысты наным-сенімдері
Мал шаруашылығындағы төрт түліктің өсіп-өнуін қамтамасыз етуде қазақтардың дүниетанымдық негізінде түрлі наным-сенімдер мен ғұрыптық, магиялық тәсілдер арқылы көбейту әдістері өзге де рәсімдердің дәстүрлі жиынтығын құрады. Олардың әрқайсысының құрылымдық жағынан өзіндік айқын белгілері және семантикасы да қалыптасты. Бұл ерекшеліктер қазақтардың дүниетанымының шаруашылық негізбен ғасырлар бойы сабақтасып, ұлттық ерекшеліктерін байытып, айшықтандыра түсті.Төрт түлік малдың өсіп-өніп, көбеюі үшін […]