Category: География

Жер қабықтарына әсері. Тірі ағзалар Жердің барлық қабаттарына: атмосфера, гидросфера, литосфераға әсер етіп, биосфера қабығын түзеді. Ағзалардың атмосфераға әсері. Ағзалардың атмосфераға әсері  фотосинтез үдерісіне байланысты. Өсімдіктер атмосферадан көмірқышқыл газын сіңіреді де, оттегін бөліп шығарып, үнемі толықтырып отырады, сондықтан өсімдіктерді «оттегі фабрикасы» деп атайды. Ал жануарлар, керісінше, оттегімен тыныс алып, көмірқышқыл газын бөліп шығарады. Сөйтіп, ағзалар […]

Топырақ деген не? Топырақты зерттеудің негізін салушы В.В.Докучаев минералдар, өсімдіктер мен жануарлар патшалықтарымен қатар, топырақты да «табиғат патшалықтарының» бірі деп атады. Топырақтың түзілуі – бүкіл табиғат элементтерінің өзара әрекеттерінің нәтижесі. Топырақ – табиғат компоненттерінің бірі. Топырақ жердің ең беткі өте жұқа қыртысындағы тау жыныстарының, өлі ағзаларының әсерінен пайда болады. Топырақ – тірі (органикалық) және өлі […]

Экономикалық өсу әлеуетті және нақты жалпы ұлттық өнімнің (ЖҰӨ) ұлғаюында, ұлттың, елдің, аймақтың экономикалық қуатының өсуінде көрініс табады. Бұл ұлғаюды өзара байланысқан екі: белгілі уақыт кезеңінде нақты ЖҰӨ-нің өсуі немесе ЖҰӨ-нің адам басына шаққандағы өсуі көрсеткішімен өлшеуге болады. Осыған байланысты, экономикалық өсуді бейнелейтін статистикалық көрсеткіш ЖҰӨ-нің проценттік өсуінің жылдық қарқыны болып табылады. Өсіп келе жатқан […]

Табиғатты пайдалану жүйесін ақыл-оймен басқару мақсаты қойылған. Сондықтан табиғатты пайдалануды оңтайландыру және «қоғам-табиғат» жүйесінің үйлесімділігі тұжырымдамасы алға тартылып отыр. Басқару деп: бір нысанның екіншісіне мақсатты ықпалын, сол екіншінің құрылымын өзгертуге бағытталған үдерісін екіншінің талап етуімен бірінші нысанның түзетілуін түсіну керек. Сондықтан да басқарудың мағынасы табиғат пен қоғамның дамуын шегеріп қою емес, олардың жүйелі түрде дамытылатын […]

Табиғат ресурстары — табиғат элементтері, барлық табиғи шарттар жиынтығының бір бөлігі және қоғам мен қоғамдық өндірістің әртүрлі қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін өндірістік күштердің берілген даму деңгейінде пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін табиғи ортаның маңызды құрамдас бөлшектері. Табиғи ресурстар оның үдерісі кезінде пайдалануға және кейіннен қайта өңдеуге ұшырайтын табиғатты пайдалану нысаны болып табылады. Табиғат ресурстарының басты түрлері […]

Әлемде тоғызыншы орын алатын аумағымен Қазақстан Еуразия орталығында орналасқан және жер шарында бар ландшафтардың барлық түрлеріне ие. Қазақстанда өсімдіктердің алты мыңнан аса түрлері өседі, құстардың 500 жуық түрі, жануарлардың 178 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 49 түрі, қосмекенділердің 12 түрі, ал өзендер мен көлдерде балықтың 107 түрі мекендейді. Республиканың өсімдіктер әлемінде су өсімдіктері түрлері көп емес (63 […]

Ауадағы су буы. Ауаның құрамында су буы болады. Табиғатта су сұйық, қатты және газ күйінде кездесетінін білесіңдер. Атмосфера құрамындағы су буы мұхиттар мен теңіздер, өзендер мен көлдерден, батпақтар мен топырақтардан пайда болады. Ауа белгілі бір температурада, белгілі бір мөлшерде су буларынан тұрады. Оны су буы немесе қаныққан ауа деп атайды. Егер ауа құрамына белгілі температурада […]

Негізгі климат қалыптастырушы факторлар. Әр аймақтың климаты бір-біріне ұқсамайды. Жер бетінің кез келген бөлігінің климаты географиялық ендікке ғана емес, оның жер бедерінің пішініне, беткі жамылғысына, жергілікті жердің географиялық орны мұхиттар мен теңіздерге, мұхит ағыстарына қатысты жағдайына да байланысты. Климат мұхит немесе материктің ұлан-байтақ кеңістігі жақтан келетін ауа массаларының қасиеттеріне тәуелді. Климаттың пайда болу себептері климат […]