Category: География

Ауа райы. Күнделікті радиодан, теледидардан ауа райы туралы хабарламаны тыңдауға болады. Ауа райы әр жерде әртүрлі болады. Мысалы, бір жерде күн ыстық, ашық болса, екінші бір аймақта жаңбырлы, бұлтты, келесі бір жерде ала бұлтты. Ауа райы тез өзгеріп отырады, оған жер бетіндегі ауаның ауысуы әсер етеді. Ауа райы – атмосфераның төменгі жер бетіне жақын қабатындағы […]

Жел өрнегі. Сендер ауа райының бақылау кітабын жүргізгенде жергілікті жердегі желдің бағытын, соғу жылдамдығын күнде бақылап, жазып жүрдіңдер. Бақылау нәтижесі бойынша желдің соғу бағыты мен жылдамдығы әртүрлі екеніне көз жеткізіп, сараптама жасадыңдар. Желдің жылдамдығы мен бағытын бақылау нәтижелерінің  орташа айлық және жылдық мөлшерін қорыту нәтижесінде күн саны немесе қайталану пайызы көрсетіледі және жел өрнегі сызылады. […]

Кернеуге түскен адам өмірін құтқару, көпшілік жағдайда, зардап шегушінің ток жүретін бөліктерден қаншалықты жылдам құтқарылуы мен оған көмектің қаншалықты тез және дұрыс көрсетілуіне байланысты болады. Электр тогының зардап шегушіге әсер етуін токтатудың негізгі тәсілдері (32-сурет): электр тізбегі немесе жабдығы бөлігін ажырату (шаппамен немесе басқа ажыратушы аппаратпен); зардап шегушіні киімінен тартып, сүйреп шығару; сымды денеден алу; […]

Жел туралы түсінік. Ауа үнемі қозғалыста болып, бір жерден екінші жерге ауысып отырады. Күн сәулесі мөлдір ауа қабаты арқылы өтіп, алдымен жер бетін, бірте-бірте жер бетіне таяу ауаны жылытады. Жылынған ауа жеңілдейді, көлемін ұлғайтады да жоғары көтеріледі, ал салқын ауа төмен түсіп, жылы ауаны ығыстырып, екеуінің арасында ауа қозғалысы пайда болады. Жел – жер бетіндегі […]

Атмосфералық қысым және оның өзгеруі. Ауаның салмағы болғандықтан ол барлық жер бетіндегі заттар бетінің әр шаршы сантиметріне 1 кг 33 г салмақ түсіреді. Ауаның жер бетіне түсірген ауырлық салмағы атмосфералық қысым деп аталады. Биіктік артқан сайын қысым азая береді. Күн жер бетін біркелкі қыздырмайды, соған сәйкес ауа да әркелкі қызады. Осыған орай жер бетінде жоғары […]

Ауа температурасының жылдық өзгерісі және ауытқу амплитудасы. Температураның жыл ішіндегі өзгерісі. Жердің Күнді айналуына байланысты ауа температурасының жылдық амплитудасы географиялық ендіктерге тәуелді болады: экваторда амплитуда +2˚C, +4˚C шамасында болса, Солтүстік жарты шардағы қоңыржай ендікте +24˚C-ге барады. Атмосферадағы ауа температурасы ылғалдылық пен қысымға тығыз байланысты өзгеріп отырады. Ауа температурасының жыл бойындағы өзгерісі әрбір айдағы орташа температурамен сипатталады. Жер […]

Ауытқу амплитудасы ұғымы және ауа температурасының тәуліктік ауытқуының маңызы. Жер бетіндегі ауа температурасы үнемі бірқалыпты күйде болмайды, ол тәулік және жыл ішінде өзгеріп тұрады. Амплитуда – латын тілінен аударғанда «кеңдік», «жайылушылық» деген мағына береді. Амплитуда – географияда ауа райы элементтерінің белгілі бір уақыттағы ең жоғарғы және ең төменгі шамалары арасындағы айырмасы. Мысалы, тәуліктік орташа температураны табу […]

Табиғи сипаттағы төтенше жағдай — бұл табиғи апаттардан (жер сілкінісі, сел, көшкін, су тасқыны), табиғи өрт, эпидемия мен эпизоотиядан, ауылшаруашылық өсімдіктері мен ормандардың аурумен және зиянкестермен зақымдануынан туындайтын төтенше жағдай. Ел аумағының әртүрлі табиғи, таулы геологиялық және геодинамикалық жағдайлары оның табиғи апаттарға ~ жер сілкінісіне, су тасқынына, селге, желге, көктайғаққа, қар көшкініне, дауылға, орман және […]