Бір мүшенің әртүрлі ұлпалары мен сол өсімдіктің түрлі мүшелерінің тіршілік әрекеті қатаң жағдайда бір-бірімен байланысты жүреді. Әртүрлі ұлпалар мен мүшелердің қызметінің осындай қатаң байланыстылығы өсімдіктің түрлі бөліктері өсуінің өзара байланыстылғына алып келеді. Кез — келген бір мүшенің өсуіндегі байқалған кемшілік сонымен функционалды түрде байланысқан екінші мүшенің өсуіне керісінше әсер етеді. Мәселен, сабақ ұшының өсуі қолтық бүршігінің […]
Category: Биология
Тұқым мен жемістің таралу жолдары
Желмен таралатын жемістер мен тұқымдар. Жеміс пен тұқымды жержүзіне тарататын факторлардың бірі — жел. Жемістері жел арқылы таралатын түрлерді анемохорлық өсімдіктер, ал таралу жолдарын анемохория дейді. Бұлардың тұқымы мен жемістерінің екі түрлі ерекшеліктері бар: а) бірсыпыра өсімдіктің тұқымы өте жеңіл, ұсақ және құрғақ болады: мысалы, сұңғыла мен кейбір орхидеялар әрбір тұқымының салмағы миллиграмның мыңнан бір бөліміндей […]
Жемістердің құрылысы мен пісіп жетілуі
Жемістердің құрылысы, классификациясы мен пісіп жетілуі. Салқым немесе шоқ жемістер деп гүлшоғырының құрамында болатын жеке гүлдерден өсіп шыққан жемістердің жиынтығын айтады. Өсімдік түрлеріне қарай салқым жемістердің өзара азды-көпті өзгешеліктері болады. Мысалы, тұт ағашының әрбір етженді жидектері жеке-жеке жалған жемісшелерден құралады да, олардың жеміс серіктері өзара кірігіп кетеді. Жүзімнің гүлшоғырынан пайда болған жидектері піскен кезде де дара-дара болып […]
Тұқымның пісіп жетілуі мен өнуінің физиологиясы
Көптеген өсімдіктердің тіршілік циклінде белсенді өсу кезендері тыныштық күйі деп аталатын өсудің толық тоқталатын кезеңімен кезектесіп келіп отырады. Өсімдіктердің тыныштық күйге өтуі ортаның қолайсыз жағдайларына бейімделуі ретінде қалыптасқан. Бұл кезеңде өсудің тоқталуы өсімдіктерді неғүрлым төзімді, экстремалды жағдайларда зақымданбайтындай етеді. Солтүстік және қоңыржай ендіктердің өсімдіктерінде тыныштық күйі қыста, шөл және шөлейт жерлердің кейбір өсімдіктерінде жазда басталады. […]
Тамыр тропизмдері
ТАМЫР ТРОПИЗМДЕРІ. Негізгі тамыр ұшындағы оймақшасының ішкі жағында жатқан клеткаларында крахмал дәндері клетканың астыңғы жағына жиналады. Егер тік өсіп тұрған негізгі жас тамырды қисайтып, жер бетімен жарыстыра қоятын болса, клетканың астыңғы жағында жиналған крахмал дәндері, көлбеп жатқан оймақша клеткаларының астына, төселе жатқан бүйіріне жиналады, яғни тамырдың үш жағынан бүйір жағындағы қабырғасына ауысады. Орын ауыстырған крахмал […]
Өсімдік гормондары — фитогормондар
Кейбір өсуді реттеуші заттар организмнің өзінде түзіледі, сондықтан оларды фитогормондар дейді. Оларға ауксиндер, гиббереллиндер, цитокининдер, абсциз қышқылы (АБҚ) жатады. Өсу процесіне әсер ететін химиялық жасанды қосылыстарды өсуді реттеуші химиялық заттар деп атайды. Өсімдіктің өсуі кезіндегі клетканың созылу фазасы физологиялық активті қосылыстар — ауксиндер қатынасында өтеді. 1939 жылы Н.Г.Холодныйдың зерттеу жұмысының нәтижесінде колеоптиль ұшында өсуге өсер […]
Өсімдіктің өсу процесі
Өсімдіктің өсу процесі сыртқы орта жағдайлары мен өсудің ішкі жағдайларының қатынасынан тұрады. Жасыл өсімдік денесінде зат алмасуы, фотосинтез және тыныс алу нәтижесінде тек қана бірнеше түрлі қоректік қосылыстар түзіліп қана қоймай, сонымен қатар бірнешелеген физиологиялық белсенді (витаминдер, ферменттер, гормондар) қосылыстар түзіледі. Физиологиялық белсенді қосылыстар өсімдік тіршілігі үшін маңызды қызмет атқарып, аз мөлшерде пайдаланылады. Өсімдік денесіндегі […]
Өсімдіктердің өсуі кезіндегі синтетикалық процестер
Өсімдіктердің өсу зоналарында қарқынды түрде синтетикалық процестер өтеді. Бұл жерлерге (өсу зоналары) жапырақта түзілген және сабақтардағы органикалық және минералдық қосылыстар ағып келіп, тыныс алу қарқындылығының артуында күрделі айналысқа үшырайды. Тыныс алудың аэробты фазасында клетка қабық және протоплазма құрамына енетін алғашқы қосылыстар түзіледі және күрделі қосылыстар синтездеу үшін қажетті жылылық қоры жиналады. Міне, осыған байланысты өсімдік […]
