Архив метки: Өсімдік

Қазіргі адам қоғамының атом бомбалары мен ракеталарын жарып, дүниені ойрандап жатқан заманда тірі организмдердің, соның ішінде өсімдіктердің төзімділігін зерттеп, оларды опаттан сақтаудың әдістерін жасап шығару жұмыстарының қаншалықты маңызды болатындығы айтпаса да түсінікті. Тірі организмдерге радиация тікелей және жанама әсер етеді. Сәулелену энергиясының сіңген жеріндегі молекулалардың радиациялы-химиялық өзгерістері тікелей эсерге жатады. Тікелей молекулаларга енген энергия оны қозған немесе… Читать далее »

Өсімдіктердің атмосферадағы түрліше зиянды газдардың әсерінен залалданбай, тіршілік әрекеттерін қалыпты күйде сақтау қабілеттілігін газға төзімділігі деп атауға болады. Оған қоршаған ортадағы физикалық, химиялық, географиялық және ауа райы жағдайлары үлкен ықпал жасайды. Сонымен бірге өсімдіктердің ерте замандардағы тектерінде газға төзімділікті анықтайтын жүйелер қалыптаспаған. Соған сәйкес қазіргі замандағы өсімдіктердің газдар эсеріне төзімділік механизмдері басқа қолайсыз әсерлерге төзімділік механизмдерімен… Читать далее »

Еліміздің көптеген жерлерінде тосыннан суықтың түсуі себілген дақылдар мен көшетінен отырғызылған өсімдіктер үшін өте қауіпті. Мысалы, Оралда мамыр айында-ақ өте жылы болғанымен маусымның ортасына дейін жылылық сүйгіш дақылдарды көшеттен отырғызбайды, себебі маусымның 10-на дейін бірнеше рет суық түсіп, үсітетін болғандықтан. Ал Қиыр Солтүстікте, мәселен Мурманск облысында тіптен маусым мен тамыз айларында, кейбір жылдары шілдеде де суық… Читать далее »

Жылылықтың әсері. Тыныштық күйдегі өсімдік мүшелері температураның төмендеуіне немесе жоғарылауына шыдамды келеді. Суық ауа температурасына дейін мүздатылған тұқымдар тіршілігін жоғалтпайтын болса, өсімдіктің өсуіне қолайлы температура шектері онша қашық болмайды. Өсудің төменгі температуралық шегі клетка сөлінің қату температурасына, яғни 1гЗ°С-қа тура келеді. Ең жоғарғы температуралық шек протоплазма белоктарының коагуляциялану нүктесіне, яғни 50-60°С-қа жақын болады. Бактериялар мен балдырлардың… Читать далее »

Соңғы кездерде тіршіліктің негізгі белгілері, соның ішінде тұқым қуалаушылық пен даму молекулалық деңгейде зерттеле бастады. Молекулалық биологияның қалыптасуына байланысты өсімдіктердің жеке даму процесін дұрыс, толығырақ түсінуге және онтогенездің жан-жақты теориясын жасауға жеткілікті мүмкіндік туды. Өсімдіктердің дәуірден-дәуірге үздіксіз дамуының (эволюция) нәтижесінде ішкі (эндогенді) ырғақтылық деп аталатын белгілері қалыптасты. Сонымен қатар ішкі факторлар эндогенді ырғақтылықтың мерзімді өзгеріп тұратын… Читать далее »

Өсімдік организмінің олардың тұқымкуалаушылық қасиетіне сәйкес дәлме-дәл дер кезінде гүлдеу мен жеміс салуға көшуіне биология ғылымы өзінің дамуының әр дәуірінде әртүрлі түсінік беріп келген. Преформистердің /олар жалпы даму принципіне қарсы болған/ көзқарастары бойынша организмнің тіршілік циклі — ұрықта дайын күйінде түрған мүшелердің жай санды ұлғаюы. Қазіргі уақытта биология ғылымы организм мүшелерінің даму кезеңінде жаңадан пайда болатындығын берік… Читать далее »

Өсімдік физиологиясының негізгі міндеті — өсімдіктің өсу мен даму процестерін саналы түрде игеру. Материалистік биологияның қағидасына жүгінсек, өсімдік организміне тән өсу мен даму бір тұрғылы процестер емес екендігін ұғындырады. Өсімдіктің жеке даму процесі /онтогенез/ жай бірқалыпты санды өркендеу ғана емес, — өте күрделі процесс. Өсімдіктің дәуірлік даму қағидасы бойынша, даму процесін бір-бірінен кейін кезектесіп өтетін… Читать далее »

Құрылысы күрделі өсімдіктердің тамыры, сабағы және жапырағы арқылы, сонымен қатар саңырауқүлақ пен қына сияқты төменгі сатыдағылардың денесінің бір «тұтамы» арқылы көбеюін вегетативтік көбею дейді. Табиғатта өздігінен кездесетін вегетативтік көбею және адамның қолданатын өсіру тәсіліне байланысты болатын вегетативтік көбею деп өсімдіктердің вегетативтік көбеюін екіге бөледі. Табиғи вегетативтік көбею мен қолдан вегетативтік көбейтудің арасында айтарлықтай айырмашылық болмайды: табиғи… Читать далее »

Өсімдіктердің ұрпақтар арқылы өзін-өзі қайталап, түрдің сақталып, өкілдерінің таралуын қамтамасыз ету қабілетін көбею деп атайды. Организмнің көбеюіне сыртқы ортаның әрқилы жағдайлары көп әсер етеді, сондықтан орта жағдайларын адамзат өзіне қолайлы және тиімді жағына қарай өзгертіп отыруына болады: зиянды өсімдіктердің көбею қарқынын бәсеңдетудің арқасында олардың тұқымын құрту әрекетін істейді де, ал пайдалы өсімдіктердің көбеюіне жағдайлар жасай… Читать далее »