Фотосинтездің жарық сатысында синтезделген НАДФН және АТФ молекулалары қараңғылық жағдайда да жүзеге асатын -көмірқышқыл газының көмірсуларға айналу реакцияларында пайдаланылады. Өсімдіктер физиологиясының қазіргі кездегі жетістіктеріне сәйкес, фотосинтездің қараңғы сатысындағы реакциялары үш бағытта жүреді. Олардың ішіндегі негізгісі — көмірқышқыл газының тотықсызданып, көмірсуларға айналу реакциялары болып есептеледі. Осы реакциялардың неден басталып немен аяқталатындығын, яғни бірізділігін жете зерттеп, қалыптастырған Америка […]
Category: Биология
Фотосинтездік бірлік және жүйелер
1930 жылдардың бас кезінде Эмерсон және Арнольд деген ғалымдар фотосинтез процесі өте тез, жарықта және қараңғыда жүзеге асатын, екі сатылы реакциялардан тұратындығы туралы тұжырым жасаған болатын. Кейінірек олар фотосинтез жарықтың бір ғана жарқылының әсерінен жүзеге асқан жағдайда, хлорофиллдің бір молекуласына есептегенде көмірқышқыл газының неше молекуласы тотықсызданатындығын зерттеді. Бірнеше мың жарқыл әсерінің нәтижесін қосып есептегенде оттегінің […]
Фотосинтез процесінің химизмі
Фотосинтез — өте күрделі комплексті процесс. Мұнда фотохимиялық процестермен бірге, таза химиялық — жарықты керек етпейтін процестер де араласып жүріп отырады. Мысалы, белгілі бір уақыт ішінде түсетін жарықты өсімдікке үздіксіз түсірмей, бөліп-бөліп /үзілмелі етіп/ берсек, /бірақ жарық түсу мерзімін кемітпей, өсімдіктің жарықты бұл жағдайда үнемді етіп пайдаланатындығын көреміз. Өсімдік фотосинтезінің өнімділігі бұл жағдайда анағұрлым артық. Демек, […]
Өсімдікте пигменттердің құрылуы
К. А. Тимирязев қараңғыда өскен этиолданған өскіндерде сары пигменттерден басқа қасиеті жағынан хлорофиллге өте ұқсас пигмент бар екендігін ашқан. Н. А. Монтеверденің бақылауынша, қысқа уақыт ішінде /1 минут/ жарық түсіргеннің өзінде бұл пигменттің спектрдегі сәулелерді сіңіру салалары хлорофиллмен бірдей болған. Бұл жағдай жарық жоқ кезде де жоғарғы дәрежелі өсімдіктердің клеткаларында хлорофиллге жақын, жарық түскенде хлорофиллге айналатын қосылыс […]
Хлоропластың құрылысы мен пайда болуы
Өсімдік клеткасының протопласында протоплазма мен ядродан басқа пластидтер де бар. Жасыл өсімдіктердің жапырақ клеткаларында, көп жасыл пластидтер — хлоропласт кездеседі. Пластидтер түссізде — лейкопласт, қызғылт қоңырда — фукопласт /қоңыр балдырларда/, қызғылттатародопласт /қызыл балдырларда/, қызғылт сарыда — хлоропласт болып келеді. Көп уақытқа дейін пластидтердің структурасы біркелкі / гомогенді/ болады деп келген еді.1903 жылы К.А.Тимирязев хлоропластың құрылысы бірыңғай емес, […]
К. А. Тимирязевтің еңбектері
1868 ж. университетті бітіргеннен екі жыл кейін К.А.Тимирязев Петербургте болған орыс табиғат зерттеушілері мен дәрігерлердің І-съезінің ботаникалық секциясында көпшілік алдында бірінші рет баяндама жасаған болатын. Тақырыбы — «Күн сәулесінің әсерімен өсімдіктің ауа көмірқышқыл газын ыдыратуы». 1869 ж. К.А.Тимирязевтің «Өсімдіктің С02-ні ыдыратуындағы түрліше сынатын сәулелердің маңызы» деген жұмысы шыққан болатын. 1871ж. /шет елден келгеннен кейін/ «Хлорофильдің спектралды анализі» […]
Фотосинтез процесін зерттеу тарихы
1753 жылы М. В. Ломоносов өзінің атақты «Ауа құбылыстары туралы сөз», 1761 жылы «Жер қыртыстары туралы сөз» деген трактаттарында өсімдіктердің ауа арқылы қоректенетіндігі жөнінде пікір айтқан болатын. 1771 ж. ағылшын химигі Джозеф Пристли /ол «О», «НСІ», «МН3», «С02», «Н2SO3» — күкіртті қышқылдарын ашқан / жануарлардың тыныс алуы мен жану нәтижелерінде ауаның «бүзылатындығына», мүндай ауада тыныс алу […]
Өсімдіктің қоректену түрлері
Өсімдік негізінде екі жолмен қоректенеді: 1. Гетеротрофты — дайын органикалық затпен қоректену /паразитті өсімдіктер — сұңғыла, cuscuta, сапрофитты және облигатты өсімдіктер — саңырауқұлақ түрлері. Гетеротрофтарға бактериялардың хемо және фото-синтетикалық түрлерінен басқаларының көпшілігі кіреді. Жоғарыдағыдай гетеротрофты және автотрофты қоректенетін организмдер деп бөлудің өзі салыстырмалы болады. Себебі, белгілі бір жағдайларда органикалық заттармен қоректенуге тек гетеротрофтар ғана емес, сондай-ақ […]
