Category: Экономика

Жаңа экономикалық жүйенің қалыптасу барысында оның әлеуметтік-экономикалық мақсаттары мен ел азаматтарының ахуалына, экономикалық және әлеуметтік дамудың арақатынасына, әлеуметтік проблемалардың мәні мен оны шешу жолдарына, өмірдің әлеуметтік құрылымының ұлттық үлгісі мен әлеуметтік саясаттың негіздеріне қатысты мәселелер шешімін міндетті түрде табуға тиіс. Экономиканың өзі мен оның дамуы жеке адамның мақсаты емес. Экономика адамдардың, әрбір адамның тағдырымен әрі […]

Мемлекеттің ақша жасап, оны басумен, салық енгізумен байланысты алғашқы қадамдары, мемлекеттің экономикалық қатынастарды реттейтін алғашқы заңнама актілері мемлекет экономикалық процестер мен қатынастарға әр кезде ықпал етіп, өзінің міндеттері (армияны, билік органдарын ұстау) мен басқаратын топтың міндеттерін шешуге бағытталған шараларды әзірлеуге тырысқанын көрсетеді. Экономиканың даму шамасына орай мемлекеттің экономикалық рөлі салиқалы, ал экономикаға деген көзқарасы — […]

Қазіргі кезеңде меншік нысандарының құрылымын сипаттайтын функционалдық, деңгейлес тәсілдеме экономикалық процестің жағдайы мен әлеуметтік-экономикалық мәртебесін анықтайтын экономикалық өкілеттіктердің құрамдастырымына байланысты тарихи көзқарасты ерекше сипаттамалармен толықтыру қажет. Экономикалық өкілеттік меншік нысанының функционалдық анықтамасы мен оның құрылымының теориялық негізі болып табылады. Қазіргі кезеңдегі меншік құқығының теориясында онан (ірілендірілген жіктемеде) бір жарым мыңға дейін (бөлшектік жіктемеде) өкілеттік бар. […]

Экономикалық теориядағы меншік құқығы, біріншіден, іс жүзінде ұдайы өндіріс процесінде көптеген заңды қатынастар (төменде айтылады) экономикалық қатынастарға көшеді және керісінше болатындықтан арнайы зерттеуді қажетсінеді. Екіншіден, меншіктің заңды ғана емес, сонымен бірге экономикалық құқықтары да болады. Экономикалық және заң ғылымында меншік құқығын зерттейтін континенталдық және ағылшын-сакондық деп аталатын екі негізгі дәстүрі қалыптасты. Континенталдық дәстүрде иемделінген объектінің […]

Экономикалық өсу. Әрбір экономикалық жүйе және мемлекет елдегі тауарлар мен көрсетілетін қызметтер өндірісін арттыруға, халықтың табысын өсіруге ұмтылады. Сондықтан да үкіметтің экономикалық жүйелердегі мақсаттарының бірі экономикалық өсуге қол жеткізу болып табылады. Оның серпіні ұлттық экономиканың дамуына, халықтың тұрмыс деңгейіне және т.б. әсер етеді. Экономикалық өсу қоғамдық өнім мен оны өндіру факторларының сан жағынан артуы және […]

Кәсіпкерлік өндіріс факторы ретінде. Кәсіпкерліктің алғашқы теориялық тұжырымдамасы Ричард Контильонның (Richard Cantillion) 1725-1730 жылдардағы еңбектерінде сипатталды. Бұдан кейінгі 250 жылдың ішінде кәсіпкерлік теориясы әртүрлі ғалымдар мен экономистердің еңбектерінде дамытылды, олар кәсіпкерлік қызмет өндірістің аса маңызды факторларының бірі болып табылады деп есептеді. Кәсіпкерлік қызмет – өндірістің ерекшелік факторы, ол қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға және кәсіпкердің жеке пайдасын […]

Капитал қоғамдық байлықтың негізгі элементтерінің бірі саналады. Капитал тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді молынан өндіру мақсатымен жасалатын, ұзақ пайдаланылатын ресурс болып табылады. Капиталдың көптеген мәні бар және қандай да бір материалдық игіліктердің қоры («физикалық капитал») ретінде, иесіне кіріс әкелетін ақша сомасы немесе «қаржылық капитал» ретінде түсіндірілуі мүмкін. Капитал нарығы (market of capital) – ақша қаражатының қаржы […]

Өндіріс факторларының нарықтары – бұл сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеті нәтижесінде жалақы, пайыздық кіріс пен рента формасында еңбекке, капиталға және табиғи ресурстарға бағалар қалыптасатын нарықтар. Өндіріс факторларының нарығы адамның күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін тауарлар өткізілетін кәдімгі нарықтан (тауарлар мен қызметтер) сатып алушылары жеке және өндірістік мақсаттағы әртүрлі тауарларды өндірушілер болып табылатындығымен ерекшеленеді. Экономикалық ғылым өндіріс […]