Category: Философия

Құқық дегеніміз не? Тар мәнінде (мағынасында) құқық – мемлекет белгілеген бекіткен жалпыға міндетті әлеуметтік нормалардың жүйесі; кеңірек мағынасында азаматтардың мемлекет бекіткен, кепілдік беретін және қоғайтын негізгі құқықтары мен құқықтық қатынастарды да қамтиды. Құқық салттардың, моральдық және діни нормалардың негізінде пайда болады. Олар нені істеу және нені істемеу керек, ненің жақсы, ненің жаман екендігін анықтаған және […]

Саясат дененіміз не? Гректің «политика» сөзі мемлекетті басқару өнері деп аударылады. Мысалы, Аристотель саясатты этика және экономикамен бірге практикалық ғылымдар құрамында түсінеді. Алайда «саясат» термині адамдардың кейбір топтарының қызметін басқару сұрақтарымен байланыстырыла неғұрлым кең мағынасында жиі қолданылады. Сонда тапқа дейінгі қоғамға қатысты да саясат жацлы айтуға болады. Саясат мемлекет пайда болғанға дейін де адамдар арасындағы […]

Білім беру жүйесі жеке адамның тұлға ретінде қалыптасуына дүниетанымының дамуына, әлеуметтенуіне айтарлықтай ықпал етеді. Адам бүкіл өмірін іс жүзінде осы жүйемен тығыз байланыстырады.Осыдан білім берудің мақсаттары мен мазмұнын, дүниетанымдық және әдіснамалық қондырғыларын, перспективалық бағдарларын негіздейтін филосоиямен тығыз байланысу қажеттілігі келіп шығады. Философиямен байланыссыз, жалпыға ортақ және іргетастық принциптерге сүйенуінсіз білім беру субъектившілдік пен асыра сілтеушілік […]

«Мәдениет» термині латынның «culture» — өңдеу, күтіп-баптау, тәрбиелеу, дамыту сөзінен шығады. Бастапқыда топырақты өңдеуді, оны қопсытуды, яғни жақсы өнім алу мақсатымен адам тарапынан өзгертілуді білдірді.Мәдениет – заманауи философия мен ғылымда ең кең тараған ұғымдардың бірі ғана емес. Ол сондай-ақ саясаткерлердің, экономистердің, әскери адамдардың, инженерлердің және т.б. сөз саптауларында да кездеседі. Күнделікті өмірде біз бұл ұғымға […]

Ол адамзаттың тарихи дамуының неғұрлым іргелі заңдары мен принциптерін зерделеуге арналған. Бұл жерде мынадай мәселелер үлкен маңызға ие болады: тарихтың мағынасы мен тағайыны, тарихи үдерістердің қозғаушы күштері мен тетіктері, әлеуметтік прогресс және оның критерийлері, адамзат тарихының бірлігі мен саналуандығы.Тарих философиясы өтіп жатқан оқиғалардың мәнін оларды өткен заман оқиғаларымен қатар қойып салыстыра отырып ашуға және осы […]

Қоғамның дамуы (тарихи) қалай жүзеге асырылады? Бұл үдерістің ежелгі заманнан бастап бүгінгі күндерге дейінгі әртүрлі ойшылдар әзірлеген негізгі төрт теориялық моделі бар.Тарихи үдерістің циклдік моделі дүниежүзілік тарихты бір-бірін тұрақты алмастырып отыратын белгілі бір циклдердің мәңгілік шеңберлік айналысы ретінде ұсынады. Олар қоғамның мәдени өрлеу, тоқырау және құлдырау кезеңдерін бейнелейді. Тарихтың циклділігі туралы Гераклит, Платон, Аристотель, Н.Я.Данилевский […]

Күрделі ұйымдасырылған жүйе ретіндегі қоғам туралы түсінік. Қоғам дегеніміз не? Бұл сұраққа ойщылдар, философиялық мектептер әртүрлі жауап береді. Біреулері бұл – санамен біріккен қауымдастық деп есептейді. Екіншілері үшін қоғам тірі қалу мақсатымен ұйымдасқан билогиялық жаратылыстардың жиынтығы болып табылады. Үшіншілері тіршілік ету құралдарын өндіру мақсатында құрылған адамдардың өзара әрекеттесуінің жемісі деп санайды. Жалпыланған түсіндірме мынадай: бұл […]

Әлемнің барлық елдерінің экономикасын зерделеуді негізге ала отырып, мамандар экономикалық өсудің тек 16%-ына физикалық капитал, 20%-ына табиғи, 64%-ына адам капиталы септігін тигізетінін есептеп шығарған.Сонымен адам капиталы деген нені білдіреді? Бұл сұраққа жауап беруге әрекеттеніп көрейік. Шеберліктер мен дағдылар, кәсіптік білім мен тәжірибе – бұлардың бәрі адам капиталын құрайды, ол адамға инвестициялар салу жолымен арттырылады.«Адам капиталы» […]